Nghi Thức Tắm Phật

Ý nghĩa câu nói: ‘Duy ngã độc tôn’

Nguồn gốc của lễ tắm Phật xuất phát từ sự kiện đản sanh của Thái tử Tất-đạt-đa tại vườn Lâm-tỳ-ni. Các bản kinh thuộc hai truyền thống Nam và Bắc truyền đều ghi lại rằng khi hoàng hậu Ma-da đản sanh Thái tử, từ trên không trung có hai dòng nước của chư thiên, một ấm một mát, rưới xuống để tắm cho hoàng hậu và Thái tử. Sự kiện này được ghi lại trong kinh Đại bổn (Trường Bộ II), kinh Hy hữu vị tằng hữu pháp (Trung Bộ III), lời mở đầu của bản chú giải truyện Bổn Sanh (Nidānakatha). Theo bộ Đại sự (Mahāvastu), khi Thái tử ra đời, hai dòng nước ấm và lạnh thơm dịu, trong lành từ trên không trung rưới xuống để tắm cho Thái tử.

1.   NGUYỆN HƯƠNG

(Đánh 3 tiếng chuông, 2 tay cầm 3 cây hương dâng ngang trán, quỳ đọc:)

Xin cho khói trầm thơm,

Kết thành mây năm sắc,

Dâng lên khắp mười phương,

Cúng dường vô lượng Phật,

Vô lượng chư Bồ Tát,

Cùng các thánh hiền tăng,

Nơi pháp giới dung thông,

Kết đài sen rực rỡ,

Nguyện làm kẻ đồng hành,

Trên con đường Giác ngộ,

Xin mọi loài chúng sanh,

Từ bỏ cõi lãng quên,

Theo đường giới, định, huệ,

Quay về trong tỉnh thức.

Nam Mô Hương Cúng Dường Bồ Tát ma ha tát!  

Chúng con cung kính nghe rằng, nơi cõi trời đâu Suất đà, Thiện Huệ bồ tát ưng thời tốt, cỡi thần tượng giáng phó trần gian. Tại cung vua Tịnh Phạn, Ma Da phu nhân cảm mộng lành, mang thánh thai quang lâm phàm thế. Vui mừng thay, hoa đàm đã nở, sông núi hoan ca, thiên long trỗi nhạc, các trời rải hoa, chín rồng tắm Phật tại Ta bà, bảy bước xưng tôn cùng vũ trụ. Màu nhiệm thay, ứng linh tích để báo trước nguyện độ sanh, hiện hóa thân để mở đầu ơn cứu độ. Hôm nay ngày trăng tròn tháng tư âm lịch, đệ tử chúng con, cung kính quỳ trước đài vàng, chí thành nấp trong ánh sáng, chiêm ngưỡng sơ sanh bảo tướng, lạy mừng từ phụ kim thân, ca dương công đức, bậc thầy ba cõi độc tôn, tán tụng hồng danh vị thánh muôn loài đệ nhất.

Nam Mô Bổn SưThích Ca Mâu Ni Phật, tác đại chứng minh.

(đứng dậy cắm hương vào lư, rồi đứng dậy đảnh lễ Tam Bảo)

Những việc làm đơn giản để tích lũy công đức trong mùa Phật Đản

2.    ĐẢNH LỄ TAM BẢO

(tiếp theo ngồi xuống, đọc tán dương chi và tụng chú đại bi)

3.    TÁN DƯƠNG CHI

4.    TỤNG CHÚ ĐẠI BI

5.    ĐẢNH LỄ THẬP HIỆU PHẬT

(đứng dậy chắp tay đọc từng câu, hết 1 câu đánh 1 tiếng chuông rồi lạy xuống 1 lạy)

1) Chí tâm đảnh lễ, A tỳ ngục tốt, mới phát lòng lành, Nhiều kiếp tu hành, nhân viên quả mãn, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ )

2) Chí tâm đảnh lễ, một đời bổ xứ, hiện ở Suất Đà Hóa độ ta bà, sanh thân trần thế, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ )

3) Chí tâm đảnh lễ, từ Đâu Suất xuống, ứng mộng Ma Da, cỡi voi sáu ngà, vào trong thai mẹ, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ )

4) Chí tâm đảnh lễ, dưới cây vô ưu đản sanh thị hiện, Chín rồng phun nước, bảy bước xưng tôn, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ)

5) Chí tâm đảnh lễ, hiện hưởng dục lạc, nhàm chán vô thường, Bốn cửa dạo chơi, chán đời già chết, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ)

6) Chí tâm đảnh lễ, nửa đêm vượt thành, xuất gia tầm đạo, Tóc xanh cắt bỏ, núi tuyết tu hành, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ)

7) Chí tâm đảnh lễ, dưới cây bồ đề, hàng phục ma quân, Thấy sao mai sáng, Phật đạo viên thành, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ)

8) Chí tâm đảnh lễ, bốn mươi chín năm, độ sanh thuyết pháp Ba thừa dạy đủ, quả mãn nhân thiên, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ)

9) Chí tâm đảnh lễ, dưới cây Ta la thị hiện Niết bàn Để lại xá lợi, phước khắp trần gian, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ)

10) Chí tâm đảnh lễ, hiện tọa đạo tràng, Ta bà giáo chủ Cha lành bốn loại, ba cõi đạo sư, Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  (1 lễ)

(ngồi xuống đọc bài Cuộc đời đức Phật Thích Ca)

Phật đản sinh đưa tay nào lên trời?

6.  THI KỆ CUỘC ĐỜI ĐỨC PHẬT THÍCH CA (Từ Đản sanh đến Thành đạo)

Cuộc đời Đức Phật Thích Ca

Đản sanh thành đạo nêu ra mấy lời 

Mừng Đức Phật ra đời cứu khổ

Ngày hân hoan khắp chỗ, khắp nơi

Chúng sanh ca tụng hết lời

Đón mừng Thái tử muôn nơi reo hò

Chim ríu rít líu lo ca hót

Trỗi nhạc trời thánh thoát biết bao

Sáng nay hớn hở làm sao

Muôn lòng như một đón chào Hoàng nhi

Trung Ấn Độ, Ca Tỳ La Vệ

Một Hoàng nam giáng thế độ sanh

Vốn giòng Hoàng tộc tinh anh

Xuất thân quyền quý nêu danh muôn đời

Lâm Tỳ Ni rạng ngời sáng tỏ

Đóa Ưu-đàm trước ngõ đón chào

Hoàng Hậu vừa mới bước vào

Hân hoan với vịn thai bào hiện ra

Bước bảy bước, liên hoa chớm đỡ

Tay chỉ trời miệng nở Phật ngôn

Chúng sanh “Duy ngã độc tôn,

Thiên thượng thiên hạ” hùng hồn diệu âm

Thập pháp giới thậm thâm ba cõi

Ai khéo tu, khéo hỏi dễ thành

Chánh tà, vui khổ phân rành

Hữu duyên hữu phước hãy nhanh tu trì

Kể từ đó đến khi chứng đạo

Biết bao điều phúc tạo cho Ngài

Học hành, kinh sử, thi tài

Thầy hay bạn tốt trong ngoài dạy khuyên

 Bao năm tháng văn chuyên võ luyện

Đã đến kỳ tính chuyện lứa đôi

Da Du công chúa hoa khôi

Con vua Thiện Giác đến hồi kết duyên

Thi tuyển chọn lập miền gia thất

Sanh một con trông thật như Ngài

Nghĩa tình nghĩ tưởng khó phai

Nào ngờ một tối chia hai bến bờ

Từ kiếp trước đến giờ vẫn thế

Nguyện chung cùng hưng phế có nhau

Dẫu sanh trong cõi khổ đau

Một lòng mãi giữ giồi trau pháp lành

Tuy ở cõi đua tranh nhiều nỗi

Nhưng đời Ngài nhàn rỗi vui chơi

Đêm ngày chỉ ở những nơi

Cung vàng điện ngọc hưởng đời vinh hoa

Vua cho dựng các tòa dinh thự

Hợp những mùa Ngài ngự bên trong

Nóng hàn mưa lạnh thu đông

Mùa nào cũng hợp còn mong thêm gì

Nhưng Thái tử quyết đi thăm viếng

Xem dân sinh biểu hiện thế nào

Cổng thành bốn cửa đón chào

Nơi nào cũng thấy đồng bào tiếp nghinh

Mãi cứ tưởng dân tình hạnh phúc

Có ngờ đâu trong lúc đoàn đi

Hạ điền ngày lễ mấy khi

Thấy dân lam lũ bước đi không đành

Kẻ thế yếu tranh giành chạy trốn

Loài mạnh hơn tìm chốn tựa nương

Tương tàn, tương sát, tang thương

Mỗi loài, mỗi kiểu tìm đường thoát  thân  

Ra cửa Đông đến gần ông lão

Lưng đã còng lảo đảo bước đi

Mắt mờ tai điếc còn chi

Ngập ngừng từng bước bởi vì già nua

Đến cửa Nam trong mùa lễ hội

Người bịnh nằm trong tối khóc than

Thân đau rên xiết kêu van

Nằm trên bãi cỏ gian nan khôn cùng

Đến cửa Tây trong vùng nắng chói

Có một người lở lói chết lăn

Ruồi lằng chim chóc hung hăng

Giành nhau từng miếng thịt văng tứ bề

Đến cửa Bắc nhìn về phương ấy

Gặp Sa-môn hướng đấy bước ra

Nghiêm trang hiện tướng xa xa

Thong dong tự tại như là Thánh nhân

Thái tử thấy đôi phần cảm mến

Thúc dục Ngài vội đến hỏi chào

Thưa rằng Thầy sống thế nào

Mà sao trông thấy thanh cao an nhàn

Thầy mới bảo trên đàng tu học

Không có gì đeo bọc buộc ràng

Tâm không dính mắc trần gian

Não phiền dứt bỏ chẳng màng lợi danh

Lời giải đáp đã thành chơn lý

Khiến cho Ngài quyết chí xuất trần

Thưa trình vua đã bao lần

Mỗi lần vua bảo con cần nghĩ suy

Thái tử bèn đến quỳ xin chỉ

Trình bốn điều đã nghĩ từ lâu

Nếu cha giải rõ từng câu

Thỏa lòng con trẻ dám đâu hỏi đòi

Vua thương bảo nói coi cũng được

Miễn sao con chẳng vượt gia môn

Ăn ngon ngủ kỹ lớn khôn

Ngôi vua thừa kế tử tôn nối dòng

Bốn điều ấy cầu mong cha giải

Mãi trẻ trung không phải già đau

Sống hoài chẳng chết, bên nhau

Mọi người hết khổ trước sau sum vầy

Vua Tịnh Phạn biết đây là việc

Khó giải trình hơn thiệt phân minh

Ngài đành mượn kế hoãn binh

Nhưng lòng lo sợ con mình bỏ đi

Nhớ lai lời tiên tri thuở trước

Khiến lòng Ngài từng bước nát tan

Nhìn trời nhìn đất thở than

Con tôi Tất Đạt chẳng màng ngôi vua

Thấy cuộc đời hơn thua nhiều nỗi 

Nên ngai vàng cũng chối khăng khăng

Dẫu rằng lắm cảnh cản ngăn

Nhưng lòng thệ nguyện càng tăng thêm nhiều

Đến đêm tối, cung triều vừa ngủ

Thái tử cùng tớ – chủ ra đi

Bước chân xa mãi đến khi

Trời vừa hừng sáng cách ly với đời

Mười chín tuổi vào nơi rừng núi

Ngồi một mình bên suối tọa thiền

Ngay đêm khổ hạnh liên miên

Nhịn ăn nhịn uống da liền dính xương

Mãi cứ phải tìm đường học đạo

Hơn sáu năm hạt gạo nuôi thân

Chỉ còn da bọc xương gân

Đến khi ngất xỉu ngả thân ngoài rừng

 Su-già-ta cúng dàng bát sữa

Tất Đạt Đa mới ngửa mặt lên

Tưởng rằng mình đã bỏ quên

Lời thề chứng đạo đáp đền ơn sâu

Khi tỉnh lại thoạt đầu Ngài nghĩ        

Tắm gội cho tâm trí thảnh thơi

Rồi Ngài mới thấy cuộc đời

Giữ thân phương tiện làm nơi tu hành

Tâm đã quyết lòng thành đã định

Gốc Bồ-đề tọa tĩnh dần dần

Tập trung tâm trí định thần

Dứt trừ phiền não lòng trần sạch trong

Dù thịt nát cũng không đứng dậy

Đạo chưa thành ngồi đấy suốt đời

Nguyện lành tỏa rạng khắp nơi

Ma vương quỷ dữ đồng thời lo âu

Loài quỷ nhỏ ưu sầu chạy trốn

Quỷ lớn khôn khốn đốn muôn nơi

Vội vàng kêu thét vang trời

Mau mau tìm cách thỉnh mời phá khuyên

Giặc phiền não triền miên nhiều kiếp

Ở trong tâm liên tiếp hiện ra

Tham sân nghiệp chướng sâu xa

Mạn nghi, ác kiến, Thiên ma ba tuần

Ngày bốn chín tâm thuần điều phục

Cả trong ngoài lòng dục chẳng còn

Như như bất động sắt son

Hốt nhiên đại ngộ vuông tròn tâm không

Túc Mệnh Minh thoát vòng sanh tử

Qua canh hai lành dữ rõ thông

Nhiều đời quá khứ mênh mông

Suốt trong Tam giới có không của mình 

Thiên Nhãn Minh quá trình thấy biết

Đến nửa đêm quán triệt nguyên nhân

Tử sanh, sanh tử bao lần

Hình thành vũ trụ tham sân nhiều đời

Lậu Tận Minh biết nơi khổ diệt 

Vào canh tư thấu triệt đến đi

Cội nguồn đau khổ ai bi

Luân hồi đoạn tận còn chi ưu phiền

Đến lúc này tâm thiền bất động

Đạo đã thành vang vọng muôn phương

Từ bi trí tuệ tỏa hương

Chơn như hiển hiện dứt đường tử sanh

Ma ba cõi lòng thành kính lễ 

Đức Thế Tôn nhân thể chỉ bày

Phật ma, ma Phật xưa nay

Cũng đều do bởi tâm này mà ra

Lời Phật dạy quả là thiện xảo

Độ chúng sanh dạy bảo Phật ngôn

Mâu Ni danh hiệu Thế Tôn

hích Ca dòng dõi gia môn sáng ngời

Theo gương Phật mở khơi tâm trí

Nguyện một lòng nối chí tu hành

Truyền trao giáo điển tịnh thanh

Hoằng dương Chánh pháp chí thành tiến tu

Tâm đã quyết công phu hạ thủ

Lòng dặn lòng tự nhủ lấy mình

Đã vào trong cõi tử sinh

Khó mà thoát khỏi thất tình sử sai

Học pháp Phật ly khai lục dục

Nương thuyền từ hun đúc tâm can

Dẫu cho trong cõi trần gian

Khổ vui lắm nỗi lòng càng kính tin

Như cặp mắt để nhìn để thấy

Muôn sắc màu từ đấy mà ra

Trắng, vàng, xanh, đỏ,… gần xa

Theo tâm phân biệt hóa ra dữ hiền

Tu theo Phật an nhiên tự tại

Dẫu thế nào tâm mãi thảnh thơi

Tùy duyên tùy lúc tùy nơi

Thực hành lời Phật đời đời an vui.

Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật (3 lần)

(đứng dậy, vừa tụng kệ tắm Phật vừa múc nước tắm Phật)

Ý nghĩa của nghi lễ tắm Phật trong mùa Đại lễ Phật Đản

7.    KỆ TẮM PHẬT

Con nay rưới tắm chư Như Lai

Trí sạch trang nghiêm công đức đầy

Chúng sanh năm trược rời trần cấu

Cùng chứng Như Lai tịnh pháp thân.

Trong thành Tỳ Gia chưa từng sinh

Giữa cây Sa La chưa từng diệt

Không sinh không diệt đức Cồ Đàm

Nếu dùng mắt thường thấy sinh diệt.

Sáng nay ngày mười lăm tháng tư

Cung vua Tịnh Phạn sinh Tất Đạt

Chín rồng phun nước trên trời xuống

Hoa sen đỡ chân từ đất lên.

Án Mâu Ni, Mâu Ni, Tam Mâu Ni, Ta Phạ Hạ (3 lần).

• 

• 

• 

• 

8.   BÁT NHÃ TÂM KINH

9.    SÁM KHÁNH ĐẢN

Đệ tử hôm nay

Gặp ngày Khánh Đản

Một dạ vui mừng

Cúi đầu đảnh lễ

Thập phương Tam Thế

Đều Ngự Như Lai

Cùng Thánh Hiền Tăng

Chúng con cùng pháp giới chúng sanh

Bởi thiếu nhân lành

Thảy đều sa đọa

Tham sân chấp ngã

Quên hẳn đường về

Tình ái si mê

Tù trong lục đạo

Trăm dây phiền não

Nghiệp báo không cùng

Nay nhờ Phật Tổ Năng Nhân

Rủ lòng lân mẫn

Không nỡ sinh linh thiếu phước

Nặng kiếp luân hồi

Đêm dày tăm tối

Đuốc tuệ rạng soi

Nguyện cứu muôn loài

Pháp dùng phương tiện

Ta Bà thị hiện

Thích chủng thọ sanh

Thánh Ma Da mộng ứng điềm lành

Vua Tịnh Phạn phước sinh con thảo

Ba mươi hai tướng tốt

Vừa mười chín tuổi xuân

Lòng từ ái cực thuần

Trí xuất trần quá mạnh

Ngai vàng quyết tránh

Tìm lối xuất gia

Sáu năm khổ hạnh rừng già

Bảy thất nghiêm tinh thiền tọa

Chứng thành đạo quả

Hàng phục ma binh

Ba cõi đều dậy tiếng hoan nghênh

Muôn vật thảy nhờ ơn tế độ

Chúng con nguyện:

Dứt bỏ dục tình ngoan cố

Học đòi đức tánh quang minh

Cúi xin Phật Tổ giám thành

Từ bi gia hộ:

Chúng con cùng pháp giới chúng sanh

Chóng thành đạo quả.

Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật (3 lần)    

10.  HỒI HƯỚNG

Lễ Phật công đức thù thắng hạnh,

Vô biên thắng phước giai hồi hướng,

Phổ nguyện pháp giới chưchúng sanh

Tốc vãng vô lượng quang Phật sát.

Nguyện tiêu tam chướng trừ phiền não,

Nguyện đắc trí huệ chơn minh liễu,

Phổ nguyện tội chướng tất tiêu trừ,

Thế thế thường hành Bồ tát đạo.

Nguyện sanh Tây phương tịnh độ trung,

Cửu phẩm liên hoa vi phụ mẫu,

Hoa khai kiến Phật ngộ vô sanh,

Bất thối Bồ Tát vi bạn lữ.

Nguyện dĩ thử công đức

Phổ cập ư nhứt thiết

Ngã đẳng dữ chúng sanh

Giai cộng thành Phật đạo.

11. PHỤC NGUYỆN

Vừa rồi bao nhiêu công đức, bấy nhiêu hương hoa, thành kính thiết tha, nguyện xin hồi hướng, cúng dường kim tướng Phật tổ sơ sanh, cúi xin đức Phật giám thành, từ bi nạp thọ. Phục nguyện: một hoa đàm đã nở, một vị thánh ra đời, một ngôi sao đêm tối, một mặt trời mùa đông, may mắn biết bao cho Ta bà thế giới, vui mừng nào kể cả vũ trụ đất trời, từ nay bể khổ gặp thuyền từ, đường mê nhờ đuốc tuệ, Phật tánh muôn loài vốn có, mê tâm hiếm kẻ nào không, mê lầm giác ngộ, tự tánh lo toan, đau khổ an vui do tâm quyết định, gắng sức tu bồi nhân tốt, chờ ngày thành tựu quả lành, chúng con rồi sẽ thành Phật, đức Phật là Phật đã thành. Lại nguyện: Đạo pháp huy hoàng, chúng tăng thanh tịnh, trời yên bể lặng, gió thuận mưa hòa, nhà nhà lạc nghiệp an cư, xứ xứ thái bình thạnh trị, gia đình Phật tử, phước thọ khương ninh, pháp giới chúng sanh, đều thành Phật đạo.

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

12. TAM TỰ QUY

Tự quy y Phật, đương nguyện chúng sanh, thể giải đại đạo, phát vô thượng tâm.

Tự quy y Pháp, đương nguyện chúng-sanh, thâm nhập kinh tạng, trí huệ như hải.

Tự quy y Tăng, đương nguyện chúng sanh, thống lý đại chúng, nhứt thiết vô ngại.

Nguyện đem công đức này

Hướng về khắp tất cả

Đệ tử và chúng sanh

Đều trọn thành Phật đạo.

(lạy 3 lạy trước khi kết thúc nghi thức tắm Phật)