[Nghi lễ] SÁM NGÃ NIỆM

     Sám Ngã Niệm, hay Văn Sám Hối được viết bởi Pháp sư Viên, thuộc tông Thiên Thai đời nhà Tống Trung Quốc, được ghi lại trong sách Truy Môn Cảnh Huấn, nằm trong Đại Tạng Kinh. Đây là một bài văn sám hối dành cho giới xuất gia vô cùng phổ biến trong thiền môn ở Trung Quốc và Việt Nam. Bài sám này sở dĩ được chư tổ coi trọng, đưa vào trong nghi thức thiền môn vì văn phong mạnh mẽ, thiết tha, chỉ thẳng lỗi lầm và tệ nạn trong giới xuất gia, khiến người đọc sinh lòng hổ thẹn, ăn năn sám hối. Lại thêm, nội dung tư tưởng bài Sám Ngã Niệm vừa sâu sắc vừa phổ thông nên cả hai giới trí thức và quần chúng Phật giáo đều yêu thích. Nói sâu sắc, bài sám này chứa đựng tư tưởng bát-nhã, nói đến thật tướng sám hối, thấy tánh tội vốn không, theo giáo nghĩa Kinh Quán Phổ Hiền Bồ-tát Hành Pháp, một trong Pháp Hoa Tam Bộ được tông Thiên Thai coi trọng. Nói phổ thông, vì bài sám này cũng quy hướng Tịnh Độ, là pháp môn hành trì của đa số quần chúng và cũng là một bộ phận trong Tông Thiên Thai. Cho nên, có thể nói, trong nghi thức Thiền Môn, sau Bài Sám Quy Mạng, Bài Sám Ngã Niệm có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống xuất gia của người tu sĩ!

     Từ lâu bút giả đã có ý định phiên dịch Sám Ngã Niệm ra thể thi kệ, nhưng cảm thấy quá khó, vì nếu dịch được nghĩa thì mất văn, còn dịch được văn thì mất nghĩa! Bút giả cảm thấy mình không thể phiên dịch ra Việt Ngữ vừa văn chương, vừa lột hết nghĩa gốc của bài sám nên đành thôi.

    …Trong quá trình đọc và suy gẫm lại lời Phật ý Tổ về bổn phận người xuất gia, bút giả có sự cảm xúc sâu xa trong lòng. Có lẽ nhờ chư Phật âm thầm gia hộ, bút giả đã phiên dịch bài Sám Ngã Niệm này theo thể thi kệ chỉ trong một đêm! Rốt cuộc bút giả đã hoàn thành tâm nguyện bấy lâu.

     Tín Đạt Nhã là nguyên tắc phiên dịch của người xưa, mà cũng là tiêu chuẩn mà bút giả nghiêm cẩn tuân theo trong sự nghiệp phiên dịch kinh sách của mình hơn ba mươi năm! Tín là trung thực với nguyên tác. Đạt là truyền đạt ý tưởng nguyên tác rõ ràng, dễ hiểu. Nhã là văn chương hay đẹp, từ cách sử dụng từ ngữ chính xác cho đến vần điệu du dương, để có thể đi vào lòng người nghe đọc. Để người đọc có thể kiềm chứng và góp ý vào bản dịch này, bút giả cũng phụ lục phần phiên âm và nguyên văn chữ Hán của nguyên tác. Kính mong các bậc cao minh từ bi chỉ giáo.
      Nam-mô Hoan Hỷ Tạng Bồ-tát Ma-ha-tát.
      Xin trân trọng giới thiệu dịch phẩm này với các bạn đọc xa gần.
     

Sakya Minh-Quang kính ghi.

Dịch Thơ Sám Ngã Niệm

Con tự nghĩ từ vô thủy kiếp
Tánh viên minh bị nghiệp phủ vây
Luân hồi sinh tử đến nay
Thay hình đổi dạng đọa đày biết bao!

​Nhờ chút ít căn lành đã tạo
Gặp duyên xưa, vào Đạo xuất gia
Cạo đầu, mặc áo cà-sa
Phạm trai, phá giới bao la lỗi lầm!

​Đã không có từ tâm hộ mạng
Lại còn ham thịt cá, sát sinh
Đại chúng tiền lấy mặc tình 
Của chùa xài phí, riêng mình ăn tiêu.

​Sống tà mạng, tham nhiều chưa đủ
Còn dâm ô, bia rượu chẳng chừa
Khinh Tăng, phỉ báng Đại Thừa
Chê thầy, mạn Phật, lọc lừa, vong ân!

​Khoe mình giỏi, lỗi lầm lấp liếm
Ghen người hơn, trù ếm tài năng
Gạt người, tham lợi, cầu danh
Hơn thua phải trái, tranh giành ngã nhân!

​Tâm tà niệm chừa từng dừng nghỉ
Thân lăng xăng không ý tạm yên
Chuyện đời hăng hái phan duyên
Trì kinh niệm Phật thấy phiền, chẳng vui!

​Ngoài oai nghi, càng thêm dối trá
Trong ngã mạn, chỉ có si cuồng
Biếng tu, ăn ngủ buông tuồng
Không lòng hổ thẹn, cúi luồn, tham ganh.

​Như cây mục, ruộng hoang vô dụng
Tựa thây trôi giữa biển tạm thời
Sống không chút thiện để đời
Chết rơi ba nẻo, nhiều đời khổ đau!

​Con ngưỡng nguyện Phật Vô Lượng Thọ 
Cùng Quán Âm, Thế Chí các hàng
Từ bi phóng ánh uy quang
Chiếu soi cõi tối cứu hàng chúng sinh.

​Từ vô thủy đến nay tội chướng
Nơi sáu căn, ba nghiệp chất chồng
Quán sâu tánh tội vốn không
Một niệm thanh tịnh, viên đồng Pháp thân!

Nam-mô Cầu Sám Hối Bồ-tát (2 lần)
Nam-mô Cầu Sám Hối Bồ-tát Ma-ha-tát.

Sakya Minh-Quang dịch xong ngày 31 tháng 05, 2019 tại Tu Viện Thiện Tường

Sám Ngã Niệm
     Phiên Âm và Chữ Hán

Ngã niệm tự tùng vô thỉ kiếp/我念自從無始劫
Thất viên minh tánh tác trần lao/失圓明性作塵勞
Xuất sinh nhập tử thọ luân hồi/出生入死受輪迴
Dị trạng thù hình tao khổ sở/異狀殊形遭苦楚
Túc tư thiểu thiện sinh nhân đạo/夙資少善生人道
Hoạch ngộ di phong đắc xuất gia/獲遇遺風得出家
Phi truy tước phát loại sa môn/披緇削髮類沙門
Hủy giới phá trai đa quá hoạn/毀戒破齋多過患
Hoại sinh hại vật vô từ niệm/壞生害物無慈念
Đạm nhục xan huân dưỡng uế xu/啗肉飡臐養穢軀
Chúng nhân tài thực tứ xâm man/眾人財食恣侵瞞
Tam Bảo tư duyên đa hỗ dụng/三寶資緣多互用
Tà mạng ác cầu vô yếm túc/邪命惡求無厭足
Đam dâm thị tửu dũ hoang mê/耽淫嗜酒愈荒迷
Mạn Phật khinh Tăng báng đại thừa/慢佛輕僧謗大乘
Bội nghĩa cô thân hủy sư trưởng/背義孤親毀師長
Văn quá sức phi dương kỉ đức/文過飾非揚己德
Hạnh tai lạc họa yểm tha năng/幸烖樂禍掩它能
Hư cuống khi vưu cạnh lợi danh/虛誑欺誣競利名
Đấu cấu thị phi tranh nhân ngã/鬪搆是非爭人我
Ác niệm tà tư vô tạm tức/惡念邪思無暫息
Khinh phù trạo tán vị thường đình輕浮掉散未嘗停
Truy phan nhân sự dũ tinh chuyên/追攀人事愈精專
Trì tụng Phật kinh duy khốn khổ/持誦佛經唯困苦
Ngoại hiện oai nghi tăng siểm trá/外現威儀增諂詐
Nội hoài ngã mạn cánh sơ cuồng/內懷我慢更疎狂
Lại đọa huân tu tứ thụy miên/懶墮熏修恣睡眠
Xan tật tham lam vô quí sỉ/慳嫉貪婪無愧耻
Dã điền uế bản tương hà dụng/野田穢本將何用
Đại hải phù thi bất cửu đình/大海浮屍不久停
Ký vô nhất niệm khả tư thân/既無一善可資身
Tất đọa tam đồ anh chúng khổ/必墮三塗嬰眾苦
Ngưỡng nguyện Bổn Sư Vô Lượng Thọ/仰願本師無量壽
Quán Âm Thế Chí Thánh Hiền Tăng/觀音勢至聖賢僧
Đồng chẩn oai quang phủ chiếu lâm/同軫威光俯照臨
Cộng tứ minh gia hàm cứu bạt/共賜冥加咸救拔
Vô thỉ kim sinh chư tội chướng/無始今身諸罪障。
Lục căn tam nghiệp chúng khiên vưu/六根三業眾愆尤
Nhất niệm viên quan tội tánh không/一念圓觀罪性空
Đẳng đồng pháp giới hàm thanh tịnh/等同法界咸清淨
     

Sakya Minh-Quang phiên âm chữ Hán

DỊCH

Kính lạy Phật! Con từ vô thỉ kiếp,

Mây vô minh che lấp tánh viên minh,

Tạo bao việc ác, bỏ hết việc lành,

Quanh quẩn luân hồi, vào ra sinh tử,

Đổi xác thay hình, biết bao khổ sở!

Nhờ chút duyên lành đời trước, nay được làm người;

May gặp ngọn gió thanh lương, lìa bỏ thói đời,

Cạo râu tóc, mặc ca sa, vào dòng Thích tử.

Nhưng lại buông lung theo đường ác cũ,

Tạo nhiều tội lỗi: phá giới phạm trai,

Sát sinh hại vật không chút bi hoài,

Thịt cá tanh hôi nuôi thân bẩn thỉu,

Lạm dụng của Tam Bảo,

Tham lam lấy của người,

Nghiện rượu, đắm sắc, mê mải chơi bời,

Sống mãi đường tà, lòng không nhàm chán;

Bội nghĩa, vong ân, coi thường sư trưởng,

Hủy báng Kinh Pháp, khinh Phật, mạ Tăng;

Hay đố kị, chèn ép kẻ tài năng,

Dùng lời ngoa, khoe khoang mình cao đức;

Giành giật lợi danh, dối người chân thật,

Hơn thua nhân ngã, tranh cãi thị phi;

Bề ngoài giả dối hiện tướng oai nghi,

Thật tế bên trong ngông cuồng ngạo mạn;

Suy nghĩ lăng nhăng tâm luôn tán loạn,

Ý tà niệm ác cứ mãi loay hoay,

Chuyện người bàn tán phấn khởi hăng say,

Niệm Phật tụng kinh dùng dằng uể oải,

Biếng nhác tu hành, chỉ ham ngủ nghỉ,

Tham lam bỏn sẻn không biết thẹn thùng;

Ruộng hoang mầm mục chẳng có chỗ dùng,

Thây nổi đại dương, trôi không dừng nghỉ.

Bản thân không mảy may phước trí,

Chắc chắn phải chịu khổ ba đường.

Con cúi xin nơi Cực-lạc Tây-phương,

Phật Di Đà cùng Quán Âm, Thế Chí,

Phóng quang uy nghi chiếu soi trần thế,

Cứu con từ vô thỉ kiếp đến nay,

Sáu căn nghiệp chướng sâu dầy,

Sát na diệt hết tội này sạch không;

Nguyện cùng pháp giới đại đồng,

Viên quang thanh tịnh dứt vòng tử sinh.

Hạnh Cơ dịch

PHIÊN ÂM

Ngã niệm tự tùng vô thỉ kiếp

Thất viên minh tánh tác trần lao

Xuất sinh nhập tử thọ luân hồi

Dị trạng thù hình tao khổ sở

Túc tư thiểu thiện sinh nhân đạo

Hoạch ngộ vi phong đắc xuất gia

Phi truy tước phát loại sa môn

Hủy giới phá trai đa quá hoạn

Hoại sinh hại vật vô từ niệm

Đạm nhục xan huân dưỡng uế xu

Chúng nhân tài thực tứ xâm man

Tam Bảo tư duyên đa hỗ dụng

Tà mạng ác cầu vô yếm túc

Đam dâm thị tửu dũ hoang mê

Mạn Phật khinh Tăng báng đại thừa

Bội nghĩa cô thân hủy sư trưởng

Văn quá sức phi dương kỉ đức

Hạnh tai lạc họa yểm tha năng

Hư cuống khi vưu cạnh lợi danh

Đấu cấu thị phi tranh nhân ngã

Ác niệm tà tư vô tạm tức

Khinh phù trạo tán vị thường đình

Truy phan nhân sự dũ tinh chuyên

Trì tụng Phật kinh duy khốn khổ

Ngoại hiện oai nghi tăng siểm trá

Nội hoài ngã mạn cánh sơ cuồng

Lại đọa huân tu tứ thụy miên

Xan tật tham lam vô quí sỉ

Dã điền uế bản tương hà dụng

Đại hải phù thi bất cửu đình

Kí vô nhất niệm khả tư thân

Tất đọa tam đồ oanh chúng khổ

Ngưỡng nguyện Bổn Sư Vô Lượng Thọ

Quán Âm Thế Chí Thánh Hiền Tăng

Đồng triển oai quang phủ chiếu lâm

Cộng tứ minh gia hàm cứu bạt

Vô thỉ kim sinh chư tội chướng

Lục căn tam nghiệp chúng khiên vưu

Nhất niệm viên quang tội tánh không

Đẳng đồng pháp giới hàm thanh tịnh.